مفهوم نشت ياب گاز و کاربرد انها

مفهوم نشت ياب گاز و کاربرد انها

نشت گاز
نشت گاز طبق تعريف عبارت است از خروج ناخواسته گاز كه به علل گوناگون و به طور ناگهاني روي مي دهد. همواره امكان بروز پديده نشت گاز در تاسيسات، خطوط لوله، شبكه هاي گاز رساني و منازل وجود دارد و اگر در مكان هاي سربسته و محصور اتفاق بيفتد، مي تواند به حوادث ناگوار و خسارات غيرقابل جبران منجر گردد.

سيستم هاي نشت ياب:

تشخیص گاز های خطرناک و کشنده بسیار مهم است، امروزه می توان بوسیله نشت یاب های گاز با دقت بالا از وجود گاز در محدوده ای مشخص با خبر شد، معمولا نشت یاب های گاز بوسیله سنسوری حساس و سریع نوع گاز و مقدار گاز محیط را تشخیص داده و به صورت آلارمی هشدار می دهند.
امروزه سيستم هاي نشت يابي بسيار متنوعي ارائه شده است كه هر كدام با استفاده از تكنيكي خاص سعي در يافتن دقيق و سريع اين پديده دارند. بسياري از اين سيستم ها بسيار ساده و برخي هم سيستم هاي پيچيده اي هستند. اما هنوز هيچ كدام از اين سيستم ها نتوانسته اند به طور كامل همه ي انتظارات را برآورده كنند.

گازياب ها

گازياب ها وسايلي است كه وجود گاز را در غلظت هاي كمتر از حد پايين انفجار تشخيص داده و هشدار مي دهد. اين دستگاه ها در داخل خود داراي فيلامنت كاتاليستي از جنس پلاتين هستند كه در غلظت هاي زير حد انفجار مي تواند امكان تركيب گاز و اكسيژن را فراهم سازد و نسبت به ميزان غلظت گاز، دماي فيلامنت تغيير كرده و نتيجه به صورت تغيير مقاومت در يك مدار الكتريكي و پس از آن تغيير جريان حاصله به صورت علائم بصري ـ آنالوگ يا ديجيتال ـ بر روي صفحه ي نشانگر و علائم صوتي مشخص مي شود. اين دستگاه ها از نظر كاربردي به دو گروه زير تقسيم مي شوند:

۱ ـ گازياب هاي دستي و قابل حمل: اين نوع گازياب ها قابل حمل بوده و توسط افراد در مسير لوله گاز و يا محل هاي مورد نظر حركت داده مي شوند كه در صورت برخورد با هرگونه نشتي با توجه به حساسيت دستگاه، به وسيله ي علائم هشدار دهنده ي وجود گاز و ميزان آن را اعلام مي كند.

۲ـ گازياب هاي ثابت: اين نوع گازياب ها كه براي تشخيص گاز به طور دائمي به كار مي روند بيشتر در محيط هاي صنعتي، سالن ها يا كارگاه ها نصب مي شوند و به دو دسته تقسيم مي شوند:
الف ـ گازياب هاي منفرد: اين نوع گازياب ها به صورت مستقل عمل نموده و بيشترين جنبه كاربرد آن ها غيرصنعتي است.گازياب هاي ثابت براي گاز طبيعي و ارتفاع بالا و براي گاز مايع در سطوح پايين نصب مي گردد.

روش هاي جديد براي تشخيص نشتي عبارت اند از:

– ساخت سنسور ردياب نشتي گاز

طبيعي قابل حمل با دست، با قابليت نشت يابي از راه دور :

هدف از اين ايده و پيگيري ساخت اين نوع ردياب، افزايش توانمندي تکنولوژي رديابهاي سبک وزن است که قادر است نشتي گاز طبيعي را از نشتي ساير هيدروکربنها تشخيص داده، عمل نشت يابي را از فاصله دور انجام دهد و حجم نسبي گاز نشت شده را به صورت اعداد کمي نشان دهد.

عملکرد دستگاه به صورتي است که کارايي دستگاه ردياب را در محيطهاي آلوده ميسر کرده است بدون اينکه براي تکنسين نشت ياب خطري ايجاد کند.

مکانيسم عملکرد دستگاه بدين صورت است که اشعه ليزري مادون قرمز (Infrared laser beam) بسمت محيط آلوده و يا محيط مشکوک به آلودگي مانند سطح جاده يا ديوار ساختمان، تابانده مي شود سنسوري ميزان نور ليزر برگشتي از روي مانع سخت (ديوار ساختمان يا سطح جاده) را جمع آوري کرده و پس از پردازش آن، مقدار گاز متان موجود در مسير تابش نور ليزر را اعلام مي کند.

مزاياي نشت ياب گاز

طبيعي نسبت به ساير دستگاه هاي نشت ياب، قدرت نشت يابي گاز طبيعي از فاصله ۱۰۰ فوتي از محل نشتي است که به نشت ياب گاز
طبيعي از راه دور (RMLD) معروف شده است. اين سيستم به نشتي هاي جزئي در حد چند ppm هم حساس است و قادر است سريعاً نشتي گاز طبيعي را به ميزان ۵۰ ليتر در ساعت رديابي کند.

نشت یاب های گاز با توجه به نوع عملکرد سنسور آنها در تشخیص گاز متفاوت می باشد، این سنسورها از روشهای مختلف الکتروشیمیائی، اینفرارد، یونیزاسیون شعله، یونیزاسیون نوری و … استفاده می کنند که هر کدام نسبت به دیگری دارای نقاط ضعف و قدرت مختلف می باشند. برای مثال در روش مادون قرمز از این ویژگی که بسیاری از گازها پرتوهای مادون قرمز را در طول موج ها یا باندهای بخصوصی جذب می کنند که از مشخصات ساختار شیمیایی مولکولها در گاز می باشد استفاده شده است. تمامی گازهای هیدروکربنی پرتوهای مادون قرمز را جذب می کنند اما در درجات مختلف و با مشخص بودن درصد جذب آنها می توان به نوع گاز پی برد.

معمولا نشت یاب های گاز در مقابل شرایط جوی مختلف مقاوم می باشد، ولی باید توجه داشت که اصولاً نشت یابی در مواقع باد شدید و طوفان، بارندگی و ریزش برف و همچنین روی سطح پوشیده از آب، برف و یخ غیرمفید و دارای نتیجه نادرست می باشد.

کاربرد نشت یاب گاز

نشت ياب هاي گاز كاربرد هاي مختلف دارند. نوع آلتراسونيك آن جهت چك كردن آب بندي يك محصول و عدم نشتي آن بكار مي رود. اما انواع ديگر نشت ياب بسته به نوع سنسور آن، جهت حس كردن گاز شهري، يا گازهاي برودتي جهت تشخيص نشتي يخچال يا سيستم هاي سرمازا نيز كاربرد دارند. اما آناليزورهاي گاز كه اكثرا در خروجي دودكش ها مورد استفاده قرار مي گيرند، در تمامي اماكن صنعتي كه داراي كوره احتراق بوده و نياز به تعيين راندمان سوخت و كنترل آلاينده هاي گازي داشته باشند، كاربرد دارد. دستگاه هاي كنترل كيفي هوا نيز در آزمايشگاه ها، مراكز پرورش گل و گياه و قارچ و جهت تست آلاينده هاي محيطي بكار مي روند.